AI en de toekomst van werk – terugblik op een lezing van Lisa Herzog

De werkvloer verandert razendsnel. Digitale technologieën, robots en slimme algoritmes nemen steeds meer taken over. Maar wat betekent dat voor ons als mensen? Welke rol blijft er nog over, en hebben we daar eigenlijk nog invloed op? Of bepaalt de markt alles?
Deze vragen stonden centraal bij de Economie-borrel op 13 november in de Librijezaal van de Martinikerk in Groningen. Hoogleraar politieke filosofie Lisa Herzog nam de aanwezigen mee in een boeiende keynote over de toekomst van werk, technologie en menselijke waardigheid.

Haar belangrijkste inzichten:

• AI: kansen en risico’s
  Positief: hogere efficiëntie en minder routinetaken, waardoor werk leuker wordt. Negatief: verlies van kennis, fouten door algoritmen, vereenzaming en meer controle via ‘algorithmic management’.
• Hiërarchie versus democratie
  Traditionele hiërarchieën hebben een negatief effect op creatieve inbreng, motivatie en benutten kennis onvoldoende. Managers weten vaak minder dan ze denken. AI kan dit effect versterken, bijvoorbeeld de toenemende controle. Organisaties kunnen actief tegenwicht bieden, door te kiezen voor meer participatie.
• Alternatieven en digitale soevereiniteit
  Digitale technologie kan participatieve besluitvorming vergemakkelijken. Punt van zorg is, dat Europa afhankelijk is van chips en platforms uit China en de VS. Waarom lukt het niet om Europese alternatieven te ontwikkelen?
• Internationale verschillen en voorbeelden
  Nederland loopt niet voorop als het gaat om werknemersparticipatie. In Duitsland is representatieve medezeggenschap gebruikelijk, maar echte participatie ontbreekt. Noord-Spanje toont dat werknemerscoöperaties wél kunnen werken.
• Economische context
  China en de VS investeren naar verhouding tien keer zoveel in AI als Nederland. De winsten komen daar vooral bij grote bedrijven, niet bij burgers.

Na afloop gingen deelnemers in de Librijezaal met elkaar in gesprek over de kansen en grenzen van AI. De bijeenkomst maakte duidelijk dat technologie veel kan bieden, maar dat bewuste keuzes nodig zijn om menselijkheid en waardigheid centraal te houden. Het gesprek hierover krijgt ongetwijfeld een vervolg.